Kiedy szukamy skutecznych sposobów, jak pomóc dziecku w nauce i w osiąganiu sukcesów szkolnych, na pewno zastanawiamy się nad kluczową cechą umysłu, która warunkuje sprawność czynności poznawczych, czyli nad inteligencją naszych pociech – czy jest niska, czy wysoka, a także jak można ją rozwijać, by rozbudzić w dziecku otwartość na naukę i chęć zdobywania wiedzy. Najczęściej kojarzymy ją ze zdolnością nabywania nowych wiadomości i umiejętności oraz z wykorzystywaniem ich w praktyce. Inteligencja jednak zdaniem Howarda Gardnera, neuropsychologa z Uniwersytetu Harvarda, ma różne oblicza. Warto je poznać, a potem rozpoznać u swojego dziecka. Dzięki temu zyskamy skuteczne narzędzie wspomagania jego rozwoju, zwłaszcza naukowego.
Howard Gardner wyróżnił kilka rodzajów inteligencji. Między innymi:
- lingwistyczną, czyli językową – cechuje osoby wrażliwe na dźwięki, rymy, o bogatych zasobach leksykalnych, przejawiające łatwość wysławiania się, chętnie opowiadające i czytające;
- kinestetyczną – cechuje osoby lubiące ruch, sprawne fizycznie, zręczne, wyrażające się przez ruch, z dobrą koordynacją ruchową;
- logiczno-matematyczną – cechuje osoby przejawiające umiejętności rozumowania oraz liczenia, sprawnie wykonujące obliczenia na liczbach i symbolach, rozumiejące przyczyny i skutki zdarzeń;
- muzyczną – cechuje osoby muzykalne – wrażliwe na dźwięki, rytm i tempo, umiejące układać piosenki, śpiewać, grać na instrumencie, pisać wiersze;
- przyrodniczo-ekologiczną – cechuje osoby o zamiłowaniach przyrodniczych, dostrzegające i rozumiejące prawa natury oraz zgodnie z nimi postępujące, chętnie zajmujące się zwierzętami, roślinami, lubiące spędzać czas na łonie natury;
- interpersonalną – cechuje osoby o dużym instynkcie społecznym, umiejące nawiązywać kontakty z innymi, wrażliwe na innych, na ich potrzeby, rozpoznające ich uczucia, intencje, stany psychiczne, chętnie przebywające wśród ludzi i współpracujące z nimi;
- intrapersonalną (intuicyjną lub duchową) – cechuje osoby refleksyjne, o bogatym życiu wewnętrznym, o wysokiej samoświadomości;
- wizualno-przestrzenną – cechuje osoby, które używają wyobraźni i myślą obrazowo, z łatwością korzystają z map, diagramów, tabel, zwracają uwagę na szczegóły, detale, są wrażliwe na otaczające przedmioty, kolory i wzory.
Jak tę wiedzę wykorzystać, chcąc wesprzeć dziecko w nauce? Właśnie poprzez wykorzystanie jego mocnych stron i zapewnienie takich warunków, aby swoją inteligencję mogło wykorzystać w procesie edukacyjnym.
Oto propozycje:
Dzieci przejawiające inteligencję językową powinny uczyć się, przekładając czytane treści na swoje słowa, upraszczając je, omawiając, używać przykładów, porównań, metafor. Mogą czytać, pisać, robić notatki. Mogą uatrakcyjniać naukę, tworząc wierszyki lub rymowanki dotyczące definicji, których się uczą. Mogą też uczyć się, wykorzystując gry słowne, np. quizy.
Dzieci przejawiające inteligencję kinestetyczną potrzebują podczas nauki ruchu i ekspresji. Powinny w zależności od możliwości angażować motorykę małą (np. pisać, robić szlaczki, kolorować kolorowanki antystresowe) lub dużą (odgrywać scenki, chodzić, rzucać do celu podczas nauki słówek).
Dzieci przejawiające inteligencję logiczno-matematyczną mogą wspierać się logicznym i uporządkowanym układaniem treści: tabelami, wypunktowywaniem, łączeniem przyczyn zjawisk ze skutkami. Mogą się też motywować, notując postępy w postaci liczb, zrealizowanych zadań, wykresów.
Dzieci przejawiające inteligencję muzyczną mogą uczyć się przy muzyce, korzystać z audiobooków, słuchowisk, wykładów, podcastów, a następnie powtarzać treści na głos.
Dzieci przejawiające inteligencję przyrodniczo-ekologiczną powinny uczyć się w otoczeniu zieleni oraz starać się szukać powiązań między przedmiotem nauki i przyrodą oraz naturą.
Dzieci przejawiające inteligencję interpersonalną najskuteczniej będą uczyły się w grupie, biorąc udział w projektach, zapisując się do kół zainteresowań, gdzie będą miały okazję do wymiany doświadczeń i do współpracy.
Dzieci przejawiające inteligencję wizualno-przestrzenną najchętniej będą się uczyły, tworząc mapy myśli, kolorowe notatki, notatki graficzne, schematy.
Dzieci przejawiające inteligencję refleksyjną będą wymagały pomocy w określeniu celu tego, co robią. Lepiej będą się czuły, pracując w samotności, ciszy, skupieniu, bez konieczności mówienia.
Jak widzimy, możliwości zorganizowania dziecku sprzyjających warunków do nauki jest bardzo wiele. Wystarczy odrobina uważności, elastyczności i odwagi, aby zaproponować dziecku ciekawe rozwiązania na odrabianie lekcji, nawet jeśli czasami są nietypowe i odbiegające od bezpiecznych i znanych nam schematów.
