We współczesnym świecie człowiek został nakierowany na efektywną pracę. Mamy dziesiątki kursów, trenerów, którzy uczą nas, jak skutecznie i efektywnie osiągać sukces w pracy. Jednakże wciąż za mało mówi się o tym, jak należy odpoczywać. Odpoczynek stanowi przeciwwagę dla pracy i jest niezbędny, by nie tylko pracować, osiągając swoje zawodowe sukcesy, ale i po prostu być szczęśliwym człowiekiem. Odpoczynek jest potrzebny nie tylko osobom aktywnym zawodowo. Często jest pomijany w życiu osób, które zajmują się domem, wychowują dzieci, opiekują się w domu osobą niepełnosprawną bądź starszą. O ile w dużych korporacjach na świecie powstają miejsca w pracy do 20-minutowego relaksu (np. pokój z sofą do krótkiej drzemki, sala do ćwiczeń lub strefa wyciszenia), o tyle w Polsce temat jest wciąż dość mocno zaniedbywany lub spychany na dalszy plan poza strefę efektywnej pracy. W dobie pandemii i zdalnej pracy temat stał się jeszcze bardziej palący. Okazuje się, że pracodawcy oczekują permanentnego kontaktu z pracownikiem (telefonicznego, mailowego, bycia online), pomijając zupełnie nie tylko prawo do odpoczynku, ale i łamiąc zasady godzin pracy.


Jak więc mądrze i skutecznie odpoczywać?

Czas na odpoczynek tak samo ważny jak czas na pracę

Należy pamiętać, że nasz organizm nie jest maszyną, która musi bez końca być efektywna. Musimy przyjąć, że jeśli pracujemy 8 godzin dziennie (lub więcej!), musimy też podobnie odpoczywać. Zrównoważenie czasu pracy i odpoczynku jest niezwykle istotne. Pozwala nam zachować równowagę wewnętrzną oraz właściwie gospodarować naszą energią. Czas na odpoczynek pozwala naszemu umysłowi i ciału się zresetować i zyskać świeże spojrzenie na pracę. Często jednak zabieramy pracę do domu lub w domu wpadamy w wir kolejnej pracy. Ten mechanizm powoduje, że wciąż jesteśmy na najwyższych obrotach. Musimy więc przyjąć, że odpoczynek nie tylko jest potrzebny, ale i niezbędny, by dobrze funkcjonować. W tym kontekście niezwykle ważny jest sen. Ilość czasu przeznaczona na sen oraz jego jakość musi być odpowiednia do naszego wieku i zaangażowania zawodowego. Sen jest na tyle ważny, że będzie o nim mowa w osobnym artykule.

Zmiana perspektywy

Jeśli pracujemy fizycznie przez większość dnia lub nasza praca to zaangażowanie intelektualne lub praca z ludźmi, potrzebujemy zmiany o 180 stopni – potrzebujemy zmiany perspektywy. Jeśli pracujemy fizycznie – odpoczywajmy przy dobrej książce, filmie. Jeśli cały dzień pracujemy intelektualnie – najlepszym odpoczynkiem dla naszego umysłu i ciała będzie zaangażowanie fizyczne: majsterkowanie, praca w ogrodzie, bieganie, taniec czy inny wysiłek fizyczny. Jeśli pracujemy przez kilka godzin z ludźmi, w grupie – będziemy potrzebować odpoczynku z dala od ludzi. Zmiana perspektywy pozwala zaangażować inną półkulę mózgu i w ten sposób zyskujemy równowagę, która sprawia nam radość i wydziela hormon szczęścia.

Mały odpoczynek w pracy       

Warto pamiętać, że nawet w pracy nasz umysł i organizm potrzebują małych przerw. Pełna koncentracja przy pracy intelektualnej utrzymuje się do 90 minut. Potem potrzebujemy krótkiej przerwy: wyjścia na kawę, herbatę, krótki kilkuminutowy spacer. Umysł potrzebuje przerwy, ale ciało także. Siedzenie lub praca w jednej pozycji zmusza nas do zmiany postawy, która przyniesie ciału ulgę, a tym samym jakże potrzebne wytchnienie.

Blisko natury

Pamiętajmy, że czas na relaks nie może być zajęty przez media społecznościowe, telefony, telewizję. Okazuje się, że jednym z najpotrzebniejszych dziś warunków do odpoczynku jest odcięcie się od szeroko pojętego bycia online. Dziś bycie offline zaczyna być dobrem luksusowym. Popularne staje się stwierdzenie offline is the new luxury. Badania pokazują, że odpoczynek bliżej natury (spacer w parku, wycieczka, uprawianie ogrodu lub roślin na balkonie, tarasie) pozwala na głębszą regenerację organizmu, poprawia pamięć i efektywność w pracy, wpływa na wydzielanie się endorfin, co daje człowiekowi poczucie szczęścia. 

Oddech ducha i ciała

W dobie pandemii okazało się, że zamknięcie w domach, czasem nawet z całkowitym zakazem opuszczania czterech ścian, doprowadziło do pytania: jak mam odpoczywać w małym mieszkaniu bez balkonu? Dla zdrowia potrzebujemy przestrzeni nie tylko fizycznej, ale przede wszystkim psychicznej. Co to znaczy? Nasz duch, by się rozwijał, również potrzebuje szczególnego czasu w ciągu dnia. Modlitwa i medytacja są takim oddechem ducha, skupieniem się na tym, co nas tworzy, zajrzeniem w głąb siebie. Wyciszenie gonitwy myśli i oddanie się modlitwie lub medytacji może przynieść więcej wewnętrznego ładu, harmonii i dystansu, niż nam się wydaje. Czasami wystarczy zacząć od skupienia się na swoim oddechu i świadomym obserwowaniu swego ciała. Nauka spokojnego, świadomego oddychania jest niezastąpionym narzędziem w pokonywaniu stresu w każdych warunkach i dla każdego.  

Wewnętrzny kompas

Współczesny świat jest nastwiony na efektywność i szybkość, dlatego tak goni. Doświadczamy tego w pracy, w domu, w wychowaniu i edukacji dzieci – to wszechogarniające doświadczenie. Dlatego często poddajemy się temu nurtowi, nie zastanawiając się, czy jest to zgodne z naszą filozofią życia. Czy godzimy się na to świadomie? Istnieje coraz popularniejszy ruch-filozofia życia slow life, która w swoich założeniach mówi o uważnym przeżywaniu życia i skupieniu się na tym, co najważniejsze, na zrównoważonym używaniu rzeczy i ekologicznym podejściu do naszej planety. Ważny jest nasz wewnętrzy kompas, który mówi nam, do czego zmierzamy i jak chcemy żyć. Uważne wsłuchiwanie się w swoje wnętrze zawsze uwzględnia czas na relaks i daje nam radość z życia. Pozwala mieć dystans i odpowiednie nastawienie do tego, co robimy, i tego, czego nie robimy – świadomie czerpiąc energię z odpoczynku.

Nic nierobienie lub twórcze działanie

Niezwykle istotne jest, jak organizujemy sobie odpoczynek. Czasami potrzebne jest nam zupełne odcięcie się od wszelkiej aktywności, słuchanie ulubionej muzyki, oglądanie widoków za oknem, drzemka w hamaku.  Nie polecam jednak nadużywania biernego oglądania telewizji, choć czasem dobry film, dokument, reportaż czy koncert mogą nas zrelaksować. Jednak niezwykle skuteczną rekreacją jest aktywny wypoczynek w formie twórczego działania. Są osoby, które relaksuje sprzątanie. Porządkowanie rzeczywistości wokół siebie ma dla wielu osób oczyszczający i relaksujący skutek. Do łask wraca też rękodzieło. Szczególnie w dobie pandemii okazało się, że ludzie wrócili do drobnych manualnych działań, z których powstają małe dzieła, a czasami nawet arcydzieła – od majsterkowania przez robótki ręczne (szydełkowanie, druty, wyszywanie, scrapbooking, quilling) aż do powszechnie znanego kolorowania dla dorosłych.  Dlaczego jest ono tak popularne? Ma bowiem zbawienny wpływ na nasz umysł (działają wtedy obie półkule), wycisza, relaksuje, redukuje stres, pobudza wyobraźnię, polepsza pamięć. Warto w czasie odpoczynku angażować umył i ciało w twórcze działania, dawno porzucone hobby, pasje odłożone w kąt czy szukanie nowych doświadczeń, o których od dawna się marzyło.  

Odpoczywaj systematycznie

Osoby, które dużo pracują, mają tendencję do kumulowania wysiłku i pracy w duże bloki czasowe. Niestety, przepracowanie i długotrwały wysiłek bez regularnego odpoczynku nie dają się zrekompensować w weekend pełen odpoczynku. Nasz organizm potrzebuje regularnego wypoczywania, by mógł dobrze funkcjonować. Zmęczenie nagromadzone w dłuższych okresach czasu odciska na naszej psychice i zdrowiu nieraz niewidzialne znamię. Może zabierać nam nawet sens naszych działań, pozbawiać kreatywności i świeżości w myśleniu.  

Zrób coś, czego dawno nie robiłeś

Czasami dobrym sposobem na aktywny wypoczynek jest wyjście ze schematu życia: praca, dom, dzieci, odpoczynek, znajomi. Może wejście w działanie, jakiego dawno nie praktykowałeś, albo zrobienie tego, o czym zawsze marzyłeś, ale nie miałeś odwagi, czasu, możliwości i pieniędzy, okaże się najlepszym odpoczynkiem. Da ci najlepszą regenerację i najskuteczniej naładuje twoje akumulatory. 

Nie miej wyrzutów sumienia – każdemu należy się odpoczynek!

Na koniec pamiętajmy, że każdemu należy się czas na relaks. Dziecku, nastolatkowi, zagonionej mamie, która zajmuje się domem i dziećmi, a nie pracuje zawodowo, singlowi bez zobowiązań, pracoholikowi, babci i emerytowi, który, wydawałoby się, cały czas odpoczywa. Nic bardziej mylnego. Każdy człowiek na różnych etapach swojego życia potrzebuje innego w jakości i długości odpoczynku. Pamiętajmy, że nie możemy mierzyć innych swoją miarą. Kto nie umie odpoczywać sam, nie potrafi też w przypadku innych zrozumieć i zaakceptować, a nawet uszanować tej fundamentalnej potrzeby człowieka, jaką jest odpoczynek. Nigdy nie miejmy wyrzutów sumienia, jeśli potrzebujemy odpoczynku. Jeśli nasze ciało i umysł się go domagają, to jest to ostatni moment, by świadomie zadbać o siebie. 

Na koniec warto przytoczyć myśl Owidiusza:

„Odpocznij. Pole, które odpoczęło, daje obfite plony”.