Umarł mi ktoś bliski, a ja jestem na kwarantannie. Jak się godnie pożegnać, kiedy nie mogę iść na pogrzeb?

Czas pandemii jest wyjątkowo trudny ze względu na zawieszenie tradycyjnych rytuałów związanych ze śmiercią, której obecnie doświadczamy boleśniej i częściej, nie tylko słysząc o liczbie zgonów w mediach, spowodowanych koronawirusem, ale i przeżywając ją w rodzinie i wśród bliskich – niekoniecznie z powodu Covid-19.

Tradycyjny pogrzeb w Polsce składa się z dwóch części: Mszy św. w kościele lub kaplicy cmentarnej i pochówku na cmentarzu. W obecnej sytuacji (listopad 2020) ograniczenie ilości osób w kościele to 1 osoba na 15 m kw. Kościoły nie stanowią większego zagrożenia epidemicznego, ponieważ zwykle są obiektami przewidzianymi na dużą ilość osób, a więc o dużej powierzchni – zachowanie dystansu społecznego nie jest więc trudne. Obowiązek zakrywania nosa i ust zwiększa bezpieczne przebywanie w kościele w czasie uroczystości religijnych. Jedynie kapłan jest z tego obowiązku zwolniony.  

Pochówek na cmentarzu (będący uroczystością religijną) obowiązują reguły przebywania na świeżym powietrzu, czyli zachowanie dystansu społecznego i zakrywanie nosa i ust przez uczestników pogrzebu. Jednocześnie nie ma ograniczenia liczby osób uczestniczących w pogrzebie. Należy jednak pamiętać, że nie wolno gromadzić się na stypie – tradycyjnym posiłku po pogrzebie. Dla osób przyjeżdżających z daleka jest to duża niedogodność i brak możliwości spotkania z często rzadko odwiedzaną rodziną. Jednak zachowanie bezpieczeństwa oraz przestrzeganie zasad o niegromadzeniu się są konieczne.

Ale jak przeżywać pogrzeb bliskiej osoby, gdy nie możemy uczestniczyć w pogrzebie ani we Mszy św. pogrzebowej, bo np. przebywamy na kwarantannie lub jesteśmy chorzy?

Oto 5 sposobów:

1. Modlitwa w domu

W dobie pandemii wiele osób odkrywa, jak wielką łaską jest możliwość modlitwy w domu. Modlitwą za zmarłego może być modlitwa różańcowa, Koronka do Miłosierdzia Bożego. Zapalona świeca może nadać jej uroczysty, rodzinny charakter. Staje sie wtedy celebracją rodzinną. Można postawić zdjęcie bliskiej osoby zmarłej na stole.

Jak jeszcze możemy się  modlić z osobę zmarłą?

• Jednym z ważniejszych gestów, a nawet najgłębszych aktów jest przebaczenie wszystkich win osobie zmarłej – staje się on najważniejszym pożegnaniem z osobą, której już nie możemy przebaczyć, patrząc jej w oczy.
• Podjęcie postu w intencji oczyszczenia jej duszy.
• Ofiarowanie jej odpustu zupełnego w tym czasie pandemii (szczególnie w listopadzie 2020 roku)  na specjalnych warunkach[1].

2. Udział w transmisji Mszy św. pogrzebowej

W prawie każdej parafii odbywają się transmisje Mszy św. niedzielnej. Można poprosić kapłana, by i Msza św. pogrzebowa była transmitowana. Udział w takiej Mszy św. jest ważny i może być pełnym uczestnictwem w Eucharystii. Komunia duchowa jest wyjątkowym doświadczeniem przyjęcia Komunii św.

3. Udział w pogrzebie na cmentarzu

Wiele zakładów pogrzebowych włączyło także w swoje usługi transmisję pochówku na cmentarzu. Każda osoba może w ten sposób w pełni uczestniczyć w pogrzebie w czasie rzeczywistym za pośrednictwem transmisji online.

4. Poczta kwiatowa – znicze

Wiele osób pragnie jednak pozostawić namacany znak swojej obecności na pogrzebie, tak, jakby to robiły, mogąc uczestniczyć w nim bezpośrednio – zostawiając wiązanki kwiatów, wieńce bądź stawiając znicze. Kwiaciarnie mają dziś usługi w formie poczty kwiatowej, w ramach której można zamówić wieniec, kwiaty, a nawet znicze. Można je dostarczyć na pogrzeb za pośrednictwem kuriera bądź osób bliskich, które będą na pogrzebie.  

5. Internetowe znaki pożegnania

W ostatnich latach niezwykle szybko i mocno rozwinęły się media społecznościowe. Także na nich wiele osób komunikuje i przekazuje informacje o swoich bliskich zmarłych, wspominając tę osobę, proszą o modlitwę za nią. Wiele osób odpisuje na takie informacje, pozostawiając znaki swojej pamięci w formie emotikonów, słów pamięci.

6. Zamówienie Mszy św. w intencji osoby zmarłej

Zamówienie Mszy św. w parafii pochówku bądź swojej własnej można zrobić za pośrednictwem maila, telefonu. Nawet jeśli nie możemy uczestniczyć w niej bezpośrednio, Eucharystia jest wielkim darem dla osoby zmarłej. Po wyzdrowieniu czy skończeniu kwarantanny możemy osobiście uczestniczyć w modlitwie Kościoła za zmarłą osobę.

Ten szczególny czas pandemii i ograniczeń nie tylko zabiera nam wiele doświadczeń, które w tak trudnym wydarzeniu, jakimi jest pochówek, śmierć bliskiej osoby, pozwalały nam łatwiej uporać się z bólem straty, ale może stać się też pewną szansą dla nas. Może skłonić nas do refleksji nad pytaniami, jak bardzo gesty, rytuały stały się dla nas skostniałe i niewiele już wnoszące w realne doświadczanie wiary i spraw ostatecznych. Może sytuacja odosobnienia – bolesnej niemożności uczestnictwa w pogrzebie bliskich –  pozwoli nam na nowo przemyśleć gesty, jakie być może wykonywaliśmy już mechanicznie, z przyzwyczajenia i bez pogłębionej refleksji. Może presja poszukania głębokich znaczeń gestów i znaków religijnych pozwoli nam na ożywienie naszej wiary i sprawi, że brak uczestnictwa fizycznego na pogrzebie przełoży się na urealnienie pożegnania duchowego i doświadczenie prawdy wiary chrześcijan o świętych obcowaniu. Nie zastąpi to naszej fizycznej obecności na cmentarzu, na Eucharystii w kościele. Ale możemy ją ofiarować zmarłemu po ustaniu ograniczeń, przeszkód czy choroby. Sytuacje graniczne często pokazują człowiekowi, kim jest i dokąd zmierza, a sposób ich przeżywania może poprowadzić nas nową drogą i pokazać, jak nadać negatywnemu doświadczeniu nową, pozytywną moc.